Le classi verbali

Prima classe

Il tema del presente coincide con il tema verbale

I.1: i verbi in vocale e in dittongo

λύω (λυ-)
sciogliere
λύσωἔλυσα
ἐλύθην (ῠ)
λέλυκα
δύω (δυ-)
immergere
-δύσω
δύσομαι
ἔδυσα, ἔδυνδέδυκα
φύω (φυ-)
generare
φύσωἔφυσα, ἔφυνπέφυκα
θύω (θυ-)
sacrificare
θύσωἔθυσατέθυκα
τύθην (ῠ)
ποιέω (ποιε-)
fare
ποιήσωἐποίησα
ἐποιήθην
πεποίηκα
πεποίημαι
κτάομαι (κτα-)
procurarsi, acquistare
κτήσομαιἐκτησάμηνκέκτημαι
ἔκτημαι
ἐάω (ἐα-)
lasciare
ἐάσωεἴασαεἴακα
βιόω (βιο-/βιω-)
vivere
βιώσομαιἐβίων
ἐβίωσα (forma tarda)
βεβίωκα
τλάω (τλη-/τλα-)
sopportare
(forma tarda)
τλήσομαιἔτληντέτληκα
παύω (παυ-)
far smettere
παύσω
παυ(σ)θήσομαι
ἔπαυσα
ἐπαύ(σ)θην
πέπαυκα
πέπαυμαι
κελεύω (κελευ-)
ordinare
κελεύσω
κελευσθήσομαι
ἐκέλευσα
ἐκελεύσθην
κεκέλευκα
κεκέλευσμαι
χράω (χρα-)
proclamare; usare
χρήσω
κεχρήσομαι
ἔχρησα
ἐχρήσθην
κέχρηκα
κέχρησμαι
κέχρημαι
δύναμαι (δυνα-)
potere
δυνήσομαι
δυνηθήσομαι
ἐδυνησάμην
ἐδυνάσθην
ἐδυνήθην
δεδύνημαι

I.1.1: verbi in vocale anomali: temi originariamente in -ϝ- e -σ-

Questi verbi sono anomali rispetto ai verbi in vocale perché, qualora il tema verbale fosse originariamente in -ϝ-, i temi temporali formati con suffissi in consonante presentano spesso la vocale -υ-, vocalizzazione dell’antico -ϝ-. I verbi originariamente in -σ-, invece, non allungamento la vocale finale del tema verbale quando richiesto dalla coniugazione e posso talvolta ripristinare il sigma prima di consonante (cf. i verbi in -ννυμι come σβέννυμι, κεράννυμι, κορέννυμι).

νέω (νεϝ-, νευ-)
nuotare
νεύσομαι
νευσοῦμαι
ἔνευσανένευκα
ῥέω (ῥεϝ-, ῥευ-/ῥυ(η)-)
scorrere
ῥεύσομαιἔρρευσαἐρρύηκα
πνέω (πνεϝ-, πνευ-)
soffiare
πνέυσομαι
πνευσοῦμαι
πνευσθήσομαι
ἔπνευσα
ἐπνεύσθην
πέπνευκα
πέπνῡμαι
πλέω (πλεϝ-, πλευ-)
navigare
πλέυσομαι
πλευσοῦμαι
ἔπλευσα
ἐπλεύσθην
πέπλευκα
πέπλευσμαι
χέω (χεϝ-, χευ-/χυ-)
versare
 ἔχεα, ἔχευα
ἐχύθην
κέχυκα
κέχυμαι
ἀλέομαι (ἀλε(ϝ)-, ἀλευ-)
evitare
 ἀλευάμην (Omero)
inf. ἀλέασθαι, -εύασθαι
 
αἰδέομαι (αἰδε(σ)-)
vergognarsi
αἰδέσομαιᾐδεσάμην
ᾐδέσθην
ᾔδεσμαι
ἀρκέω (ἀρκε(σ)-)
bastare
ἀρκέσωἤρκεσα 
τελέω (τελε(σ)-)
compiere
τελῶ
τελέσω
τελεσθήσομαι
ἐτέλεσα
ἐτελέσθην
τετέλεκα
τετέλεσμαι
καλέω (καλε-, κλη-)
chiamare
καλέω
καλέσω
καλοῦμαι (anche pass.)
κεκλήσομαι
κληθήσομαι
ἐκάλεσα
ἐκάλεσσα (ep.)
ἔκλησα
ἐκάλησα
ἐκλήθην
κέκληκα
κέκλημαι
κεκάλεσμαι
ἀκούω (ἀκου(σ)-)
udire
ἀκούσω
ἀκουσθήσομαι
ἤκουσα
ἠκούσθην
ἀκήκοα
ἤκουσμαι
γελάω (γελα(σ)-)
ridere
γελάσω
γελασθήσομαι
ἐγέλᾰσα
ἐγελάσθην
γεγέλασται (κατα-)
σπάω (σπα(σ)-)
trarre, estrarre
σπάσω [ᾰ]
σπασθήσομαι
ἔσπᾰσα
ἐσπάσθην
ἔσπᾰκα
ἔσπασμαι

I.2.1: verbi in consonante senza apofonia

ἄγω (ἀγ-)
condurre
ἄξωἤγαγον
ἤχθην
ἦχα
γράφω (γραφ-)
scrivere
γράψωἔγραψα
ἐγράφην
γέγραφα
γέγραμμαι
μένω (μεν-)
rimanere
μενῶἔμεινα 
κλίνω (κλι(ν)-)
inclinare
κλινῶἔκλινα
ἐκλί(ν)θην
κέκλικα
κέκλιμαι
κρίνω (κρι(ν)-)
giudicare
κρινῶ
κριθήσομαι
ἔκρινα
ἐκρίθην
κέκρικα
κέκριμαι
νέμω (νεμ-)
distribuire
νεμῶἔνειμα 
σπένδω (σπενδ-)
libare
σπείσωἔσπεισα
ἐσπείσθην
ἔσπεισμαι

I.2.2: verbi in consonante con apofonia

πλέκω (πλεκ-/πλοκ-/πλακ-)
intrecciare
πλέξωἔπλεξα
ἐπλέχθην
ἐπλάχην
πέπλοχα
πέπλεγμαι
φεύγω (φευγ-/φυγ-)
fuggire
φεύξομαι
φευξοῦμαι
ἔφυγονπέφευγα
λείπω (λειπ-/λοιπ-/λιπ-)
lasciare
λείψωἔλιπον
ἐλείφθην
λέλοιπα
λέλειμμαι
ἔχω ((σ)ἑχ-/σχ-/σχε-)
avere, stare
ἕξω
σχήσω
σχηθήσομαι
ἔσχον
ἐσχέθην
ἔσχηκα
ἔσχημαι
τρέπω (τρεπ-/τροπ-/τραπ-)
volgere
τρέψω
τραπήσομαι
ἔτρεψα
ἔτραπον
ἐτρέφθην
ἐτράπην [ᾰ]
ἐτρέπην (ἐν-)
τέτροφα
τέτραφα
τέτραμμαι
τρέφω (θρεφ-/θροφ-/θραφ-)
nutrire
θρέψω
τραφήσομαι
θρεψα
ἔτραφον
ἐθρέφθην
(ἐθράφθη)
ἐτράφην
τέτροφα
τέτραφα
τέθραμμαι
στρέφω (στρεφ-/στροφ-/στραφ-)
voltare, volgere
στρέψω
στραφήσομαι
ἔστρεψα
ἐστρέφθην
ἐστράφθην
ἐστράφην [ᾰ]
ἔστροφα
ἔστρᾰφα
ἔστραμμαι
ἔστραμμαι
δέρκομαι (δερκ-/δορκ-/δρακ-)
vedere
δέρξομαιἔδρακον
ἐδέρχθην
(δρακείς)
δέδορκα
πείθω (πειθ-/ποιθ-/πιθ-)
convincere
πείσωἔπεισα
ἔπιθον
ἐπείσθην
πέπεικα
πέποιθα
πέπεισμαι
ἕπομαι (ἑπ-/σπ-)ἕψομαιἑσπόμην 
πέτομαι (πετ(η)-/πτ(η)-)
volare
πτήσομαιἐπτόμην, ἐπτάμην
ἔπτην
 
ἔθω (ἐθ-)
essere solito
  εἴωθα
ἔωθα (ion.)
στέργω (στεργ-/στοργ-)
amare
στέρξωἔστερξα
ἐστέρχθην
ἔστοργα
ἔστεργμαι
τήκω (τηκ-/τακ-)
sciogliere
τήξω
ταξεῖς (κατα-)
τᾰκήσομαι
ἔτηξα
ἐτήχθην (raro)
ἐτάκην (ᾰ)
τέτηκα
τέτηγμαι

Seconda classe

Il tema del presente non coincide con il tema verbale

II.1: ampliamento in -ε-

δοκέω (δοκ-, δοκε-)
credere
δόξω
δοκήσω
ἔδοξα
ἐδόκησα
(δέδοχα)
δεδόκηκα
γαμέω (γαμ-, γαμε-)
sposare
γαμῶ
γαμήσω
ἔγημα
ἐγάμησα
 
μέλω (μελ-/μελε-)
essere oggetto di cura o attenzione
μελήσωἐμέλησαμεμέληκα
μέμηλα
μέμβλεται
ὠθέω (ϝὠθ-/ϝὠθε-)
spingere
ὤσωἔωσα
(cf. impf. ἐώθουν)
 
δατέομαι
dividere
δάσομαιἐδασάμην
δασσάμην
δέδασμαι

II.2: ampliamenti in nasale

II.2.1.: ampliamento in -ν-

τέμνω (τεμ-/τομ-/ταμ-, τμ(η)-)
tagliare
τεμῶἔτεμον
ἔταμον
ἐτμήθην
τέτμηκα
δάκνω (δηκ-/δακ-)
mordere
δήξομαιἔδακον
ἐδήχθην
 
κάμνω (καμ-/καμε-, κμ(η)-)
faticare
καμοῦμαιἔκαμον 
πίνω (πι-/πω-)
bere
πίομαιἔπιον 
φθάνω (φθη-/φθα-)
prevenire
φθήσομαιἔφθασα
ἔφθην
ἔφθακα

II.2.2: ampliamento in -αν-

αἰσθάνομαι (αἰσθ(η-))
percepire, sentire
αἰσθήσομαιᾐσθόμην 
ἁμαρτάνω (ἁμαρτ(η-))
sbagliare
ἀμαρτήσωἠμάρτησα
ἤμαρτον
ἠμάρτηκα
ἀπεχθάνομαι (ἀπ-εχθ(η)-/ἀπ-εχθαν-)
essere odiato
ἀπεχθήσομαι
ἀπεχθανοῦμαι
ἀπηχθόμηνἀπήχθημαι
βλαστάνω (βλαστ(η)-)
germinare
βλαστήσωἐβλάστησα
ἔβλαστον
 

II.2.3: ampliamento in -αν- con infisso -ν-

ἁνδάνω (ἁδ(η)-)[<*σϝαδ-]
piacere
ἁδήσωἕαδον 
χανδάνω (χενδ-/χονδ-/χαδ-)
contenere
χείσομαιἔχαδονκέχανδα
λανθάνω (ληθ-/λαθ-)
sfuggire l’attenzione
λήσομαιἔλησα
ἔλαθον
λέληθα
λαμβάνω (ληβ-/λαβ-)
prendere
λήψομαιἔλαβον
ἐλήφθην
εἴληφα
εἴλημμαι
λέλημμαι
λαγχάνω (ληχ-/ λαχ-)
ottenere in sorte
λήξομαιἔλαχον
ἐλήχθην
εἴληχα
λέλογχα
πυνθάνομαι (πευθ-/πυθ-)
domandare
πεύσομαιἐπυθόμηνπέπυσμαι
τυγχάνω (τευχ-/τυχ(η)-)
ottenere
τεύξομαιἔτυχοντετύχηκα
μανθάνω (μαθ(η)-)
imparare
μαθήσομαιἔμαθονμεμάθηκα
θιγγάνω (θιγ-)
toccare
θίξωἔθιγον 

II.2.4: ampliamento in -νυ-

πήγνυμι (πηγ-/παγ-)
conficcare
πήξωἔπηξα 
ῥήγνυμι (ῥηγ-/ῥαγ-)
ῥηγνύω
ῥήξω
ῥᾰγήσομαι
ἔρρηξα
ἐρράγην [ᾰ.]
ἐρρήχθην
ἔρρηχα
ἔρρωγα (intr.)
ἔρρηγμαι
σβέννυμι (σβε(σ)-)
spegnere
σβέσω
σβεσθήσομαι
ἔσβεσα
ἔσβην
ἐσβέσθην
ἔσβηκα
ἔσβεσμαι
κεράννυμι (κερα(σ)- mescolareκεράσω [ᾰ] κρᾱθήσομαιἐκέρᾰσα
ἔκρησα
ἐκράθην [ᾱ]
ἐκεράσθην
κέκρᾱμαι
κεκέρασμαι
κορέννῡμι (κορε(σ)- saziare, soddisfareκορέσω
κεκορήσομαι
ἐκόρεσα
ἐκορέσθην
κεκόρεσμαι
κεκόρημαι
ζεύγνῡμι (ζευγ-/ζυγ-)
aggiogare
ζεύξω
ζευχθήσομαι
ἔζευξα
ἐζεύχθην
ἐζύγην
ἔζευχα
ἔζευγμαι
ἄγνυμι ((ϝ)ἀγ-)
spezzare
ἄξω (κατ-)ἔαξα (κατ-) (Hom.)
ἦξα (κατ-)
ἐάγην (ᾰ, ma ἐᾱγη Il. 11.559)
ἔᾱγα
ἔηγα (κατ-)
κατέαγμαι

II.2.5: altri ampliamenti in nasale

βαίνω (βα-/βη-)
camminare
βήσωἔβησα
ἔβην
βέβηκα
ἐλαύνω (ἐλα(ϝ)-)
spingere
ἐλῶ (ἐλᾷς)ἤλασαἐλήλακα
ἀφικνέομαι (ἀφ-ικ-)
andare
ἀφίξομαιἀφικόμην 
ὑπισχνέομαι (ὑπο-σχ(ε)-)
promettere
ὑποσχήσομαιὑπεσχόμην 

II.3: ampliamento in -(ι)σκ-

 Alcuni verbi appartenenti a questo gruppo presentano anche il raddoppiamento (γιγνώσκω, διδράσκω, βιβρώσκω).

γηράσκω (γηρα-)
invecchiare
γηράσωἐγήρασαγεγήρακα
πάσχω (πενθ-/πονθ-/παθ-)
subire
πείσομαιἔπαθονπέπονθα
εὑρίσκω (εὑρ(η)-)
trovare
εὑρήσωηὗρον/εὗρονηὕρηκα
θνῄσκω (θαν-/θνη-)
morire
θανοῦμαιἔθανοντέθνηκα
θρῴσκω (θορ-/θρω-)
balzare
θοροῦμαιἔθορον 
βλώσκω (μολ-/μ(β)λω-)
andare
μολοῦμαιἔμολονμέμβλωκα
χάσκω/χαίνω (χαν-)
stare a bocca aperta
χανοῦμαιἔχανον 
διδάσκω (διδαχ-)
insegnare
διδάξωἐδίδαξαδεδίδαχα
ἁλίσκομαι (ἁλ(ω)-)
essere preso/conquistato
ἁλώσομαιἑάλων, ἥλωνἑάλωκα, ἥλωκα
βιβρώσκω (βρω-)
mangiare, divorare
βρώσομαιἔβρωνβέβρωκα
γιγνώσκω (γνω-)
conoscere
γνώσω
γνωσθήσομαι
ἔγνων
ἐγνώσθην
ἔγνωκα
ἔγνωσμαι
μίμνησκω (μνη-)
ricordare
μνήσω
μνησθήσομαι
μεμνήσομαι
ἔμνησα
ἐμνήσθην
μέμνημαι
(ἀπο)διδράσκω (δρα-)
fuggire
(ἀπο)δράσομαι(ἀπ)έδραν(ἀπο)δέδρακα

II.4: temi con raddoppiamento

γίγνομαι (γεν(η)-/γον-/γν-)
essere, diventare
γενήσομαιἐγενόμην
ἐγενήθην
γέγονα
γεγένημαι
τίκτω (τεκ-/τοκ-/τκ-)
partorire
τέξομαιἔτεκοντέτοκα
πίπτω (πτω-; πεσ-)
cadere
(cf. πέτομαι)
πεσοῦμαιἔπεσονπέπτωκα
πίμπλημι (πλη-/πλα-)
riempire
πλήσω
πλησθήσομαι
πεπλήσομαι
ἔπλησα
ἐπλήσθην
πέπληκα
πέπλησμαι
πίμπρημι (πρη-/πρα-)
bruciare
πρήσω
πρησθήσομαι
πεπρήσομαι
ἔπρησα
ἐπρήσθην
πέπρηκα
πέπρησμαι
δίδωμι (δο-/δω-)
dare
δώσωἔδωκα
ἐδόθην
 
τίθημι (θε-/θη-)
collocare
θήσωἔθηκα
τέθην
 
ἵημι (ἑ-/ἡ-)
mandare
ἥσωἧκα
εἵθην
εἷκα
ἵστημι (στα-/στη-)
collocare, stare
στήσωἔστησα
ἔστην
ἐστάθην
 

II.5: tema del presente formato con il suffisso –j

κλέπτω (κλεπ-/κλοπ-/κλαπ-)
rubare
κλέψωἔκλεψακέκλοφα
ῥάπτω (ῥαφ-)
cucire
ῥάψω
ῥαφήσομαι
ἔρραψα
ἔρραφον
ἐρράφην [ᾰ]
ἔρραμμαι
ῥίπτω (ῥιφ-)
lanciare
ῥίψω
ῥιφθήσομαι (ἀπορ-)
ῥιφήσομαι
ἔρριψα
(ἔριψα)
ἔρριφε
ἐρρίφθην
ἐρρίφην [ῐ]
ἐρίφην
ἔρριφα
ἔρριμμαι
τύπτω (τυπ-, τυπτε-)
colpire
τύψω
τυπτήσω
ἔτυψα
ἐτύπτησα
ἔτυπον
ἐτύφθην
ἐτυπτήθην
ἐτύπην [ῠ]
τέτυφα (raro)
τετύπτηκα
τέτυμμαι
κόπτω (κοπ-)
colpire
κόψω
κοπήσομαι
ἔκοψα
ἐκόπην
κέκοφα
part. (epico) κεκοπώς (vv.ll. -φώς, -πών)
κέκομμαι
κρύπτω (κρυβ-)
nascondere
κρύψω
κρυφθήσομαι
κρυβήσομαι
ἔκρυψα
ἐκρύφθην
ἐκρύβην [ῠ]
κέκρυφα (συγ-)
κέκρυμμαι
(ep. κεκρύφαται)
κομίζω (κομιδ-)
recare
κομίσω
κομιῶ
ἐκόμισακεκόμικα
παίζω (παιγ-; παιδ-)
giocare, danzare
παίξομαι
παιξοῦμαι
παίσομαι
ἔπαιξα
ἔπαισα
πέπαικα
πέπαιχα
πέπαιγμαι
πέπαισμαι
κλάζω (κλα(γ)γ-)
rrlare
κλάγξωἔκλαγξα
ἔκλᾰγον
κέκλαγγα
(part. κεκληγώς, pl. κεκλήγοντες Il. 17.756, -ῶτες v.l. Il. 16.430, κεκλαγώς Plut. Tim. 26)
σφάζω (σφαγ-)
σφάττω
σφάξω
σφαγήσομαι
ἔσφαξα
ἐσφάγην [ᾰ]
ἐσφάχθην
ἔσφακα
ἔσφαγμαι
βιβάζω (βιβαδ-)
far andare
βιβῶ (βιβᾷς)
βιβάσω
ἐβίβασα
ἐβιβάσθην
βεβίβασμαι
πράσσω (πραγ-)
fare
πράξωἔπραξαπέπραγα
πέπραχα
τάσσω (ταγ-)
ordinare
τάξω
ταχθήσομαι
ταγήσομαι
ἔταξα
ἐτάχθην
ἐτάγην [ᾰ]
τέταχα
τέταγμαι
πλήσσω (πληγ-/πλαγ-)
colpire
πλήξω
πληγήσομαι
(ἐκ)πλᾰγήσομαι
ἔπληξα
ἐπέπληγον (ep.)
ἐπλήχθην
ἐπλήγην
(ἐπλάγην [ᾰ] solo in composti con ἐξ-, κατ-, di persone colte da terrore o meraviglia)
πέπληγα
(ma anche part. πεπλήγοντες nel senso di presente)
πέπληχα
πέπληγμαι
ἐρέσσω (ἐρετ-)
remare
 ἤρεσα
ἤρεσσα (ep.)
 
βάλλω (βαλ-, βλη-)
gettare
βαλῶἔβαλονβέβληκα
στέλλω (στελ-/[στολ-]/σταλ-)
inviare
στελῶ
σταλήσομαι
ἔστειλα
ἐστάλθην
ἐστάλην
ἔσταλμαι
θάλλω (θαλ-/θηλ-)
fiorire
 -έθηλα
ἔθαλον
τέθηλα
σφάλλω (σφαλ-)
far cadere, cadere
σφαλῶ
σφαλήσομαι
ἔσφηλα
ἔσφαλεν (intr., prob. da *ἔσφαλα)
ἐσφάλην [ᾰ]
ἐσφάλθην (raro)
ἔσφαλκα
ἔσφαλμαι
ἅλλομαι (ἁλ-)
saltare
ἁλοῦμαιἡλάμην
ἡλόμην
 
φαίνω (φαν-/φην-)
φαείνω
mostrare
φανῶ
φανήσομαι
ἔφηνα
ἐφάνθην
ἐφάνην [ᾰ]
πέφαγκα
πέφηνα
πέφασμαι
χαίρω (χαρ(η)-)
gioire
χαιρήσω
χαρῶ (tardo)
χαρήσομαι
ἐχαίρησα
(ἐ)χήρατο (ep.)
(κε)χάροντο (ep.)
ἐχάρην [ᾰ]
κεχάρηκα
κεχάρημαι
σπείρω (σπερ-/[σπορ-]/σπαρ-)
seminare
σπερῶἔσπειραἔσπαρκα
τείνω (τεν-/[τον-]/τα-)
tendere
τενῶἔτεινα
ἐτάθην
τέτακα
τέταμαι
φθείρω (φθερ-/φθορ-/φθαρ-)
distruggere
φθερῶἔφθειρα
ἐφθάρην
 
ἐγείρω (ἐγερ-/ἐγορ-/ἐγρ-)
svegliare
ἐγερῶἤγειρα
ἠγρόμην
 
καίω (καϝ-/καυ-)
bruciare
καύσω
καυθήσομαι
καήσομαι
ἔκαυσα
ἔκηα
ἐκαύθην
ἐκάην
κέκαυ(σ)μαι
κλαίω (κλαϝ-/κλαυ-)
piangere
κλαύσομαι
κλαυσοῦμαι
κλαυσθήσομαι
κεκλαύσομαι
ἔκλαυσα
ἐκλαύσθην
κέκλαυμαι
κέκλαυσμαι

Terza classe

Verbi politematici

αἱρέω (αἱρε-; ἑλ-)
prendere
αἰρήσω
ἑλῶ
ᾕρησα
εἷλον
ᾑρέθην
ᾕρηκα
ᾕρεμαι
ἔρχομαι (ἐρχ-; ἐλευθ-/ἐλυθ-/ἐλθ-)
andare
ἐλεύσομαιἦλθονἐλήλυθα
ἐσθίω (ἐσθι-; ἐδ-; φαγ-)
mangiare
ἔδομαιἔφαγον
ἠδέσθην
ἐδήδοκα
λέγω (λεγ-; ἐπ-; (ϝ)ἐρ-/(ϝ)ῥη-)
dire
λέξω
ἐρῶ
ἔλεξα
εἶπον
εἶπα
ἐλέχθην
ἐρρήθην
εἴρηκα
εἴρημαι
ὁράω (ὁρα-; ὀπ-; εἰδ-/οἰδ-/ἰδ-)
vedere
ὄψομαιεἶδον
ὤφθην
[οἶδα]
ἑόρακα
ὄπωπα
ἑόραμαι
ὦμμαι
τρέχω (θρεχ-; δραμ-/δραμ(η)-)
correre
θρέξομαι
δραμοῦμαι
θρεξα
ἔδραμον
δεδράμηκα
φέρω (φερ-; οἰ-; ἐνεκ-/ἐνοκ-/ἐγκ-)
portare
οἴσομαι
οἰσθήσομαι
ἤνεγκον
ἤνεγκα
ἠνέχθην
ἐνήνοχα
ἐνήνεγμαι