Prima classe
Il tema del presente coincide con il tema verbale
I.1: i verbi in vocale e in dittongo
λύω (λυ-) sciogliere | λύσω | ἔλυσα ἐλύθην (ῠ) | λέλυκα |
δύω (δυ-) immergere | -δύσω δύσομαι | ἔδυσα, ἔδυν | δέδυκα |
φύω (φυ-) generare | φύσω | ἔφυσα, ἔφυν | πέφυκα |
θύω (θυ-) sacrificare | θύσω | ἔθυσα | τέθυκα ἐτύθην (ῠ) |
ποιέω (ποιε-) fare | ποιήσω | ἐποίησα ἐποιήθην | πεποίηκα πεποίημαι |
κτάομαι (κτα-) procurarsi, acquistare | κτήσομαι | ἐκτησάμην | κέκτημαι ἔκτημαι |
ἐάω (ἐα-) lasciare | ἐάσω | εἴασα | εἴακα |
βιόω (βιο-/βιω-) vivere | βιώσομαι | ἐβίων ἐβίωσα (forma tarda) | βεβίωκα |
τλάω (τλη-/τλα-) sopportare (forma tarda) | τλήσομαι | ἔτλην | τέτληκα |
παύω (παυ-) far smettere | παύσω παυ(σ)θήσομαι | ἔπαυσα ἐπαύ(σ)θην | πέπαυκα πέπαυμαι |
κελεύω (κελευ-) ordinare | κελεύσω κελευσθήσομαι | ἐκέλευσα ἐκελεύσθην | κεκέλευκα κεκέλευσμαι |
χράω (χρα-) proclamare; usare | χρήσω κεχρήσομαι | ἔχρησα ἐχρήσθην | κέχρηκα κέχρησμαι κέχρημαι |
δύναμαι (δυνα-) potere | δυνήσομαι δυνηθήσομαι | ἐδυνησάμην ἐδυνάσθην ἐδυνήθην | δεδύνημαι |
I.1.1: verbi in vocale anomali: temi originariamente in -ϝ- e -σ-
Questi verbi sono anomali rispetto ai verbi in vocale perché, qualora il tema verbale fosse originariamente in -ϝ-, i temi temporali formati con suffissi in consonante presentano spesso la vocale -υ-, vocalizzazione dell’antico -ϝ-. I verbi originariamente in -σ-, invece, non allungamento la vocale finale del tema verbale quando richiesto dalla coniugazione e posso talvolta ripristinare il sigma prima di consonante (cf. i verbi in -ννυμι come σβέννυμι, κεράννυμι, κορέννυμι).
νέω (νεϝ-, νευ-) nuotare | νεύσομαι νευσοῦμαι | ἔνευσα | νένευκα |
ῥέω (ῥεϝ-, ῥευ-/ῥυ(η)-) scorrere | ῥεύσομαι | ἔρρευσα | ἐρρύηκα |
πνέω (πνεϝ-, πνευ-) soffiare | πνέυσομαι πνευσοῦμαι πνευσθήσομαι | ἔπνευσα ἐπνεύσθην | πέπνευκα πέπνῡμαι |
πλέω (πλεϝ-, πλευ-) navigare | πλέυσομαι πλευσοῦμαι | ἔπλευσα ἐπλεύσθην | πέπλευκα πέπλευσμαι |
χέω (χεϝ-, χευ-/χυ-) versare | ἔχεα, ἔχευα ἐχύθην | κέχυκα κέχυμαι | |
ἀλέομαι (ἀλε(ϝ)-, ἀλευ-) evitare | ἀλευάμην (Omero) inf. ἀλέασθαι, -εύασθαι | ||
αἰδέομαι (αἰδε(σ)-) vergognarsi | αἰδέσομαι | ᾐδεσάμην ᾐδέσθην | ᾔδεσμαι |
ἀρκέω (ἀρκε(σ)-) bastare | ἀρκέσω | ἤρκεσα | |
τελέω (τελε(σ)-) compiere | τελῶ τελέσω τελεσθήσομαι | ἐτέλεσα ἐτελέσθην | τετέλεκα τετέλεσμαι |
καλέω (καλε-, κλη-) chiamare | καλέω καλέσω καλοῦμαι (anche pass.) κεκλήσομαι κληθήσομαι | ἐκάλεσα ἐκάλεσσα (ep.) ἔκλησα ἐκάλησα ἐκλήθην | κέκληκα κέκλημαι κεκάλεσμαι |
ἀκούω (ἀκου(σ)-) udire | ἀκούσω ἀκουσθήσομαι | ἤκουσα ἠκούσθην | ἀκήκοα ἤκουσμαι |
γελάω (γελα(σ)-) ridere | γελάσω γελασθήσομαι | ἐγέλᾰσα ἐγελάσθην | γεγέλασται (κατα-) |
σπάω (σπα(σ)-) trarre, estrarre | σπάσω [ᾰ] σπασθήσομαι | ἔσπᾰσα ἐσπάσθην | ἔσπᾰκα ἔσπασμαι |
I.2.1: verbi in consonante senza apofonia
ἄγω (ἀγ-) condurre | ἄξω | ἤγαγον ἤχθην | ἦχα |
γράφω (γραφ-) scrivere | γράψω | ἔγραψα ἐγράφην | γέγραφα γέγραμμαι |
μένω (μεν-) rimanere | μενῶ | ἔμεινα | |
κλίνω (κλι(ν)-) inclinare | κλινῶ | ἔκλινα ἐκλί(ν)θην | κέκλικα κέκλιμαι |
κρίνω (κρι(ν)-) giudicare | κρινῶ κριθήσομαι | ἔκρινα ἐκρίθην | κέκρικα κέκριμαι |
νέμω (νεμ-) distribuire | νεμῶ | ἔνειμα | |
σπένδω (σπενδ-) libare | σπείσω | ἔσπεισα ἐσπείσθην | ἔσπεισμαι |
I.2.2: verbi in consonante con apofonia
πλέκω (πλεκ-/πλοκ-/πλακ-) intrecciare | πλέξω | ἔπλεξα ἐπλέχθην ἐπλάχην | πέπλοχα πέπλεγμαι |
φεύγω (φευγ-/φυγ-) fuggire | φεύξομαι φευξοῦμαι | ἔφυγον | πέφευγα |
λείπω (λειπ-/λοιπ-/λιπ-) lasciare | λείψω | ἔλιπον ἐλείφθην | λέλοιπα λέλειμμαι |
ἔχω ((σ)ἑχ-/σχ-/σχε-) avere, stare | ἕξω σχήσω σχηθήσομαι | ἔσχον ἐσχέθην | ἔσχηκα ἔσχημαι |
τρέπω (τρεπ-/τροπ-/τραπ-) volgere | τρέψω τραπήσομαι | ἔτρεψα ἔτραπον ἐτρέφθην ἐτράπην [ᾰ] ἐτρέπην (ἐν-) | τέτροφα τέτραφα τέτραμμαι |
τρέφω (θρεφ-/θροφ-/θραφ-) nutrire | θρέψω τραφήσομαι | ἔθρεψα ἔτραφον ἐθρέφθην (ἐθράφθη) ἐτράφην | τέτροφα τέτραφα τέθραμμαι |
στρέφω (στρεφ-/στροφ-/στραφ-) voltare, volgere | στρέψω στραφήσομαι | ἔστρεψα ἐστρέφθην ἐστράφθην ἐστράφην [ᾰ] | ἔστροφα ἔστρᾰφα ἔστραμμαι ἔστραμμαι |
δέρκομαι (δερκ-/δορκ-/δρακ-) vedere | δέρξομαι | ἔδρακον ἐδέρχθην (δρακείς) | δέδορκα |
πείθω (πειθ-/ποιθ-/πιθ-) convincere | πείσω | ἔπεισα ἔπιθον ἐπείσθην | πέπεικα πέποιθα πέπεισμαι |
ἕπομαι (ἑπ-/σπ-) | ἕψομαι | ἑσπόμην | |
πέτομαι (πετ(η)-/πτ(η)-) volare | πτήσομαι | ἐπτόμην, ἐπτάμην ἔπτην | |
ἔθω (ἐθ-) essere solito | εἴωθα ἔωθα (ion.) | ||
στέργω (στεργ-/στοργ-) amare | στέρξω | ἔστερξα ἐστέρχθην | ἔστοργα ἔστεργμαι |
τήκω (τηκ-/τακ-) sciogliere | τήξω ταξεῖς (κατα-) τᾰκήσομαι | ἔτηξα ἐτήχθην (raro) ἐτάκην (ᾰ) | τέτηκα τέτηγμαι |
Seconda classe
Il tema del presente non coincide con il tema verbale
II.1: ampliamento in -ε-
δοκέω (δοκ-, δοκε-) credere | δόξω δοκήσω | ἔδοξα ἐδόκησα | (δέδοχα) δεδόκηκα |
γαμέω (γαμ-, γαμε-) sposare | γαμῶ γαμήσω | ἔγημα ἐγάμησα | |
μέλω (μελ-/μελε-) essere oggetto di cura o attenzione | μελήσω | ἐμέλησα | μεμέληκα μέμηλα μέμβλεται |
ὠθέω (ϝὠθ-/ϝὠθε-) spingere | ὤσω | ἔωσα (cf. impf. ἐώθουν) | |
δατέομαι dividere | δάσομαι | ἐδασάμην δασσάμην | δέδασμαι |
II.2: ampliamenti in nasale
II.2.1.: ampliamento in -ν-
τέμνω (τεμ-/τομ-/ταμ-, τμ(η)-) tagliare | τεμῶ | ἔτεμον ἔταμον ἐτμήθην | τέτμηκα |
δάκνω (δηκ-/δακ-) mordere | δήξομαι | ἔδακον ἐδήχθην | |
κάμνω (καμ-/καμε-, κμ(η)-) faticare | καμοῦμαι | ἔκαμον | |
πίνω (πι-/πω-) bere | πίομαι | ἔπιον | |
φθάνω (φθη-/φθα-) prevenire | φθήσομαι | ἔφθασα ἔφθην | ἔφθακα |
II.2.2: ampliamento in -αν-
αἰσθάνομαι (αἰσθ(η-)) percepire, sentire | αἰσθήσομαι | ᾐσθόμην | |
ἁμαρτάνω (ἁμαρτ(η-)) sbagliare | ἀμαρτήσω | ἠμάρτησα ἤμαρτον | ἠμάρτηκα |
ἀπεχθάνομαι (ἀπ-εχθ(η)-/ἀπ-εχθαν-) essere odiato | ἀπεχθήσομαι ἀπεχθανοῦμαι | ἀπηχθόμην | ἀπήχθημαι |
βλαστάνω (βλαστ(η)-) germinare | βλαστήσω | ἐβλάστησα ἔβλαστον |
II.2.3: ampliamento in -αν- con infisso -ν-
ἁνδάνω (ἁδ(η)-)[<*σϝαδ-] piacere | ἁδήσω | ἕαδον | |
χανδάνω (χενδ-/χονδ-/χαδ-) contenere | χείσομαι | ἔχαδον | κέχανδα |
λανθάνω (ληθ-/λαθ-) sfuggire l’attenzione | λήσομαι | ἔλησα ἔλαθον | λέληθα |
λαμβάνω (ληβ-/λαβ-) prendere | λήψομαι | ἔλαβον ἐλήφθην | εἴληφα εἴλημμαι λέλημμαι |
λαγχάνω (ληχ-/ λαχ-) ottenere in sorte | λήξομαι | ἔλαχον ἐλήχθην | εἴληχα λέλογχα |
πυνθάνομαι (πευθ-/πυθ-) domandare | πεύσομαι | ἐπυθόμην | πέπυσμαι |
τυγχάνω (τευχ-/τυχ(η)-) ottenere | τεύξομαι | ἔτυχον | τετύχηκα |
μανθάνω (μαθ(η)-) imparare | μαθήσομαι | ἔμαθον | μεμάθηκα |
θιγγάνω (θιγ-) toccare | θίξω | ἔθιγον |
II.2.4: ampliamento in -νυ-
πήγνυμι (πηγ-/παγ-) conficcare | πήξω | ἔπηξα | |
ῥήγνυμι (ῥηγ-/ῥαγ-) ῥηγνύω | ῥήξω ῥᾰγήσομαι | ἔρρηξα ἐρράγην [ᾰ.] ἐρρήχθην | ἔρρηχα ἔρρωγα (intr.) ἔρρηγμαι |
σβέννυμι (σβε(σ)-) spegnere | σβέσω σβεσθήσομαι | ἔσβεσα ἔσβην ἐσβέσθην | ἔσβηκα ἔσβεσμαι |
κεράννυμι (κερα(σ)- mescolare | κεράσω [ᾰ] κρᾱθήσομαι | ἐκέρᾰσα ἔκρησα ἐκράθην [ᾱ] ἐκεράσθην | κέκρᾱμαι κεκέρασμαι |
κορέννῡμι (κορε(σ)- saziare, soddisfare | κορέσω κεκορήσομαι | ἐκόρεσα ἐκορέσθην | κεκόρεσμαι κεκόρημαι |
ζεύγνῡμι (ζευγ-/ζυγ-) aggiogare | ζεύξω ζευχθήσομαι | ἔζευξα ἐζεύχθην ἐζύγην | ἔζευχα ἔζευγμαι |
ἄγνυμι ((ϝ)ἀγ-) spezzare | ἄξω (κατ-) | ἔαξα (κατ-) (Hom.) ἦξα (κατ-) ἐάγην (ᾰ, ma ἐᾱγη Il. 11.559) | ἔᾱγα ἔηγα (κατ-) κατέαγμαι |
II.2.5: altri ampliamenti in nasale
βαίνω (βα-/βη-) camminare | βήσω | ἔβησα ἔβην | βέβηκα |
ἐλαύνω (ἐλα(ϝ)-) spingere | ἐλῶ (ἐλᾷς) | ἤλασα | ἐλήλακα |
ἀφικνέομαι (ἀφ-ικ-) andare | ἀφίξομαι | ἀφικόμην | |
ὑπισχνέομαι (ὑπο-σχ(ε)-) promettere | ὑποσχήσομαι | ὑπεσχόμην |
II.3: ampliamento in -(ι)σκ-
Alcuni verbi appartenenti a questo gruppo presentano anche il raddoppiamento (γιγνώσκω, διδράσκω, βιβρώσκω).
γηράσκω (γηρα-) invecchiare | γηράσω | ἐγήρασα | γεγήρακα |
πάσχω (πενθ-/πονθ-/παθ-) subire | πείσομαι | ἔπαθον | πέπονθα |
εὑρίσκω (εὑρ(η)-) trovare | εὑρήσω | ηὗρον/εὗρον | ηὕρηκα |
θνῄσκω (θαν-/θνη-) morire | θανοῦμαι | ἔθανον | τέθνηκα |
θρῴσκω (θορ-/θρω-) balzare | θοροῦμαι | ἔθορον | |
βλώσκω (μολ-/μ(β)λω-) andare | μολοῦμαι | ἔμολον | μέμβλωκα |
χάσκω/χαίνω (χαν-) stare a bocca aperta | χανοῦμαι | ἔχανον | |
διδάσκω (διδαχ-) insegnare | διδάξω | ἐδίδαξα | δεδίδαχα |
ἁλίσκομαι (ἁλ(ω)-) essere preso/conquistato | ἁλώσομαι | ἑάλων, ἥλων | ἑάλωκα, ἥλωκα |
βιβρώσκω (βρω-) mangiare, divorare | βρώσομαι | ἔβρων | βέβρωκα |
γιγνώσκω (γνω-) conoscere | γνώσω γνωσθήσομαι | ἔγνων ἐγνώσθην | ἔγνωκα ἔγνωσμαι |
μίμνησκω (μνη-) ricordare | μνήσω μνησθήσομαι μεμνήσομαι | ἔμνησα ἐμνήσθην | μέμνημαι |
(ἀπο)διδράσκω (δρα-) fuggire | (ἀπο)δράσομαι | (ἀπ)έδραν | (ἀπο)δέδρακα |
II.4: temi con raddoppiamento
γίγνομαι (γεν(η)-/γον-/γν-) essere, diventare | γενήσομαι | ἐγενόμην ἐγενήθην | γέγονα γεγένημαι |
τίκτω (τεκ-/τοκ-/τκ-) partorire | τέξομαι | ἔτεκον | τέτοκα |
πίπτω (πτω-; πεσ-) cadere (cf. πέτομαι) | πεσοῦμαι | ἔπεσον | πέπτωκα |
πίμπλημι (πλη-/πλα-) riempire | πλήσω πλησθήσομαι πεπλήσομαι | ἔπλησα ἐπλήσθην | πέπληκα πέπλησμαι |
πίμπρημι (πρη-/πρα-) bruciare | πρήσω πρησθήσομαι πεπρήσομαι | ἔπρησα ἐπρήσθην | πέπρηκα πέπρησμαι |
δίδωμι (δο-/δω-) dare | δώσω | ἔδωκα ἐδόθην | |
τίθημι (θε-/θη-) collocare | θήσω | ἔθηκα ἐτέθην | |
ἵημι (ἑ-/ἡ-) mandare | ἥσω | ἧκα εἵθην | εἷκα |
ἵστημι (στα-/στη-) collocare, stare | στήσω | ἔστησα ἔστην ἐστάθην |
II.5: tema del presente formato con il suffisso –j–
κλέπτω (κλεπ-/κλοπ-/κλαπ-) rubare | κλέψω | ἔκλεψα | κέκλοφα |
ῥάπτω (ῥαφ-) cucire | ῥάψω ῥαφήσομαι | ἔρραψα ἔρραφον ἐρράφην [ᾰ] | ἔρραμμαι |
ῥίπτω (ῥιφ-) lanciare | ῥίψω ῥιφθήσομαι (ἀπορ-) ῥιφήσομαι | ἔρριψα (ἔριψα) ἔρριφε ἐρρίφθην ἐρρίφην [ῐ] ἐρίφην | ἔρριφα ἔρριμμαι |
τύπτω (τυπ-, τυπτε-) colpire | τύψω τυπτήσω | ἔτυψα ἐτύπτησα ἔτυπον ἐτύφθην ἐτυπτήθην ἐτύπην [ῠ] | τέτυφα (raro) τετύπτηκα τέτυμμαι |
κόπτω (κοπ-) colpire | κόψω κοπήσομαι | ἔκοψα ἐκόπην | κέκοφα part. (epico) κεκοπώς (vv.ll. -φώς, -πών) κέκομμαι |
κρύπτω (κρυβ-) nascondere | κρύψω κρυφθήσομαι κρυβήσομαι | ἔκρυψα ἐκρύφθην ἐκρύβην [ῠ] | κέκρυφα (συγ-) κέκρυμμαι (ep. κεκρύφαται) |
κομίζω (κομιδ-) recare | κομίσω κομιῶ | ἐκόμισα | κεκόμικα |
παίζω (παιγ-; παιδ-) giocare, danzare | παίξομαι παιξοῦμαι παίσομαι | ἔπαιξα ἔπαισα | πέπαικα πέπαιχα πέπαιγμαι πέπαισμαι |
κλάζω (κλα(γ)γ-) rrlare | κλάγξω | ἔκλαγξα ἔκλᾰγον | κέκλαγγα (part. κεκληγώς, pl. κεκλήγοντες Il. 17.756, -ῶτες v.l. Il. 16.430, κεκλαγώς Plut. Tim. 26) |
σφάζω (σφαγ-) σφάττω | σφάξω σφαγήσομαι | ἔσφαξα ἐσφάγην [ᾰ] ἐσφάχθην | ἔσφακα ἔσφαγμαι |
βιβάζω (βιβαδ-) far andare | βιβῶ (βιβᾷς) βιβάσω | ἐβίβασα ἐβιβάσθην | βεβίβασμαι |
πράσσω (πραγ-) fare | πράξω | ἔπραξα | πέπραγα πέπραχα |
τάσσω (ταγ-) ordinare | τάξω ταχθήσομαι ταγήσομαι | ἔταξα ἐτάχθην ἐτάγην [ᾰ] | τέταχα τέταγμαι |
πλήσσω (πληγ-/πλαγ-) colpire | πλήξω πληγήσομαι (ἐκ)πλᾰγήσομαι | ἔπληξα ἐπέπληγον (ep.) ἐπλήχθην ἐπλήγην (ἐπλάγην [ᾰ] solo in composti con ἐξ-, κατ-, di persone colte da terrore o meraviglia) | πέπληγα (ma anche part. πεπλήγοντες nel senso di presente) πέπληχα πέπληγμαι |
ἐρέσσω (ἐρετ-) remare | ἤρεσα ἤρεσσα (ep.) | ||
βάλλω (βαλ-, βλη-) gettare | βαλῶ | ἔβαλον | βέβληκα |
στέλλω (στελ-/[στολ-]/σταλ-) inviare | στελῶ σταλήσομαι | ἔστειλα ἐστάλθην ἐστάλην | ἔσταλμαι |
θάλλω (θαλ-/θηλ-) fiorire | -έθηλα ἔθαλον | τέθηλα | |
σφάλλω (σφαλ-) far cadere, cadere | σφαλῶ σφαλήσομαι | ἔσφηλα ἔσφαλεν (intr., prob. da *ἔσφαλα) ἐσφάλην [ᾰ] ἐσφάλθην (raro) | ἔσφαλκα ἔσφαλμαι |
ἅλλομαι (ἁλ-) saltare | ἁλοῦμαι | ἡλάμην ἡλόμην | |
φαίνω (φαν-/φην-) φαείνω mostrare | φανῶ φανήσομαι | ἔφηνα ἐφάνθην ἐφάνην [ᾰ] | πέφαγκα πέφηνα πέφασμαι |
χαίρω (χαρ(η)-) gioire | χαιρήσω χαρῶ (tardo) χαρήσομαι | ἐχαίρησα (ἐ)χήρατο (ep.) (κε)χάροντο (ep.) ἐχάρην [ᾰ] | κεχάρηκα κεχάρημαι |
σπείρω (σπερ-/[σπορ-]/σπαρ-) seminare | σπερῶ | ἔσπειρα | ἔσπαρκα |
τείνω (τεν-/[τον-]/τα-) tendere | τενῶ | ἔτεινα ἐτάθην | τέτακα τέταμαι |
φθείρω (φθερ-/φθορ-/φθαρ-) distruggere | φθερῶ | ἔφθειρα ἐφθάρην | |
ἐγείρω (ἐγερ-/ἐγορ-/ἐγρ-) svegliare | ἐγερῶ | ἤγειρα ἠγρόμην | |
καίω (καϝ-/καυ-) bruciare | καύσω καυθήσομαι καήσομαι | ἔκαυσα ἔκηα ἐκαύθην ἐκάην | κέκαυ(σ)μαι |
κλαίω (κλαϝ-/κλαυ-) piangere | κλαύσομαι κλαυσοῦμαι κλαυσθήσομαι κεκλαύσομαι | ἔκλαυσα ἐκλαύσθην | κέκλαυμαι κέκλαυσμαι |
Terza classe
Verbi politematici
αἱρέω (αἱρε-; ἑλ-) prendere | αἰρήσω ἑλῶ | ᾕρησα εἷλον ᾑρέθην | ᾕρηκα ᾕρεμαι |
ἔρχομαι (ἐρχ-; ἐλευθ-/ἐλυθ-/ἐλθ-) andare | ἐλεύσομαι | ἦλθον | ἐλήλυθα |
ἐσθίω (ἐσθι-; ἐδ-; φαγ-) mangiare | ἔδομαι | ἔφαγον ἠδέσθην | ἐδήδοκα |
λέγω (λεγ-; ἐπ-; (ϝ)ἐρ-/(ϝ)ῥη-) dire | λέξω ἐρῶ | ἔλεξα εἶπον εἶπα ἐλέχθην ἐρρήθην | εἴρηκα εἴρημαι |
ὁράω (ὁρα-; ὀπ-; εἰδ-/οἰδ-/ἰδ-) vedere | ὄψομαι | εἶδον ὤφθην | [οἶδα] ἑόρακα ὄπωπα ἑόραμαι ὦμμαι |
τρέχω (θρεχ-; δραμ-/δραμ(η)-) correre | θρέξομαι δραμοῦμαι | ἔθρεξα ἔδραμον | δεδράμηκα |
φέρω (φερ-; οἰ-; ἐνεκ-/ἐνοκ-/ἐγκ-) portare | οἴσομαι οἰσθήσομαι | ἤνεγκον ἤνεγκα ἠνέχθην | ἐνήνοχα ἐνήνεγμαι |